Вистински "протопланетарен зајдисонце" може да се забележи кога се појавуваат чудни јамки од гас и прашина над планетарните дискови.
Од 1980-тите, астрономите се бореле над овој таен инфрацрвен сјај околу младите ѕвездени системи, а космичкиот телескоп на Спициер помогнал да го разоткрие.
Ѕвездите се појавуваат како резултат на концентрацијата на облаците од прашина и гас и нивните гравитациони ефекти едни на други. Кога компресираниот облак достигнува одредена густина, јадрото се топи и се појавува нова млада ѕвезда во светлината. Иако овој процес на концентрација се случува, ѕвездата продолжува да ротира природно во облакот, додека ѕвездата не достигне зрелост. Различни супстанции формирани за време на раѓањето на новата ѕвезда се акумулираат околу неа, формирајќи рамни ротирачки протопланетарни дискови кои се претвораат во цврсти тела како астероиди и, во крајна линија, во планети.
Во 1980-тите, инфрацрвениот астрономски сателит (IRAS) беше пуштен во орбита. Ова овозможило да се разгледаат младите ѕвездени системи кои емитуваат инфрацрвена светлина. Протопланетарните дискови на гас и прашина создаваат силен инфрацрвен сигнал, бидејќи младата ѕвезда постојано го загрева дискот и пропагира инфрацрвени бранови. Сепак, дури и за време на овие рани набљудувања, астрономите забележале несовпаѓање: според нив, младите ѕвездени системи создале премногу инфрацрвено зрачење.
Во текот на годините на понатамошно набљудување и користење на напредни технологии, научниците сугерираа дека едноставната "рамна" структура на протопланетарните дискови можеби ќе треба да се ревидира. Новите теоретски модели вклучуваа модификација на "класичниот" протопланетарен диск, со додавање на ореол од правлив материјал, во кој, како и во капсулата, се затвора млада топла ѕвезда. Соодветно на тоа, оваа прашина исто така додава топлина, што може да го објасни вишокот на инфрацрвено зрачење.
Но, користејќи го телескопот Спицер и новите технологии за 3D моделирање, астрономите добија уште поцелосен одговор.
Како што се концентрира облакот што формира ѕвезди, новата ѕвезда не само што го задржува аголниот момент на ротирачкиот облак, туку ги концентрира и сите магнетни полиња содржани во неа. Магнетното поле поминува низ протопланетарен диск и создава огромни јамки, зафаќајќи гас, прашина и плазма како стапица, и зголемување на гасната сфера на дискот. Овие огромни лакови, како светло венец на јамки исполнети со топла плазма, високо над фотосферата на Сонцето, можат да бидат токму она што предизвикува вишок на ѕвезда. Овие огромни лакови, загревање, произведуваат уште инфрацрвена светлина. "Ако некако можеме да застанеме на еден од овие дискови, да ги формираме идните планети и да ја погледнеме ѕвездата во центарот, ќе ја видиме сликата многу слична на зајдисонцето", рече Нил Тарнер од НАСА Лабораторијата за лабораторија за ладење (Пасадена, Калифорнија). Дискот во овој случај не е мазен и не е рамна - магнетните полиња создаваат заматеност, а ѕвездата загрева уште повеќе прашина.
"Материјалот за задржување на светлината не е во ореол, а не во самиот диск, туку во диск атмосфера поддржана од магнетни полиња", рече Тарнер. Тој додаде: "Формирањето на такви магнетизирани атмосфери се објаснува со фактот дека дискот привлекува гас во облаците, што, пак, придонесува за растот на ѕвездата".
Астрономите сега се надеваат на понатамошно подобрување на овој модел и ќе набљудуваат повеќе протопланетарни системи со опрема како што е телескопот СОФИЈА во НАСА, телескопот АЛМА во Чиле и космичкиот телескоп Џејмс Веб од НАСА.
