Марс еднаш беше мал, влажен и сини свет, но во последните 4 милијарди години Марс пресуши и се претвори во пустина.
Но, колку вода беше на Марс? Според една студија објавена во списанието "Наука", северната хемисфера на Марс најверојатно била покриена од океанот, покривајќи област еднаква на површината на Атлантскиот Океан, со длабочина на некои места до 1, 6 километри (1 милја).
"Нашата студија проценува колку вода еднаш беше на Марс", рече Геронимо Вилануева од Goddard Space Flight Center НАСА во Гринбелт, Мериленд.
Вилануева и неговиот тим користеле телескоп со многу голем телескоп во Чиле, инструментите на опсерваторијата Кек и инфрацрвениот телескоп НАСА лоциран на планината Мауна Кеа на Хаваи за да ја проучат дистрибуцијата на молекулите на водата во атмосферата на Марс. Ова им помогна да се создаде сеопфатна карта за дистрибуција на вода и сезонски промени.
Станува јасно дека за многу еони Марс ја изгуби поголемиот дел од својата атмосфера во вселената. Ова исто така важи и за вода.
Водата во океаните на Земјата содржи H2O молекули, односно водороден атом врзан за 2 атоми на кислород и, во помали количини, не толку позната ХДО молекула. ХДО е тип на молекула на вода која содржи еден атом на водород, еден атом на кислород и еден атом на деутериум. Атомот на деутериум е изотоп на водород. Додека водородот се состои од еден атом на протон и електрон, деутериумот се состои од еден протон, еден неутрон и еден електрон. Така, поради екстра неутрон во деутериум, ХДО молекулите се малку потешки од обичните молекули.
Презентацијата на овој уметник покажува колку Марс би изгледал пред околу четири милијарди години. Младата планета ќе има доволно вода за да ја покрие целата површина со слој од 140 метри, но поверојатно е дека целата вода е комбинирана во огромен океан, зафаќајќи речиси половина од северната хемисфера на Марс.
Исто така познат како "полу-тешка вода", ХДО е помалку подложни на испарување и губење во вселената, па логиката диктира дека ако обичната вода испари (или сублимира) во вселената, тогаш ХДО можеше да остане.
Користејќи моќни опсерватории на терен, истражувачите успеаја да ја одредат дистрибуцијата на ХДО молекулите и H2O молекулите и да го споредат нивниот однос со течна вода, која е во нејзина природна состојба.
Од особен интерес се северните и јужните столбови на Марс, каде што глечерите кои содржат воден мраз и јаглерод диоксид преживеале до ден-денес. Водата содржана во глечерите, како што веруваат научниците, ги одразува главните фази на еволуцијата на водата, почнувајќи од влажниот период на Ное на Црвената планета (пред околу 3,7 милијарди години) и до денес. Излегува дека водата затворена во овие поларни региони е збогатена со ХДО со фактор 7, во споредба со водата во океаните на Земјата. Ова, според студијата, покажува дека Марс изгубил 6, 5 пати повеќе вода од она што во моментов е на глечерите. Така, оригиналниот обем на океанот на Марс требаше да достигне најмалку 20 милиони кубни километри.
Со оглед на глобалните особености на областа на Марс, најголем дел од водата ќе биде концентрирана околу северните рамници, во област во која доминираат ниско поставени земјишта.
"Со оглед на количеството на вода што ја изгуби Марс, многу е веројатно дека Марс останал влажен подолг временски период отколку што претходно се мислеше", вели Мајкл Мумма од Центарот за вселенски летови НАСА во Гринбелт.
